Sytuacyjne sprawozdanie miesięczne
za czas od 1.X. do 1.XI.1945 r.
1. Sytuacja ogólna i polityczna.
a/ Obecnie Starostwo przechodzi pierwszą fazę stanu organizacyjnego. Brak sił fachowych uniemożliwia obsadę referatów. Dotychczas nieobsadzone są referaty: Budowlany, Aprowizacyjny, Karny i Kultura i Sztuka. Brak dostatecznej ilości personalnej utrudnia zorganizowanie normalnej pracy Starostwa.
Dotychczasowy lokal Starostwa całkowicie nie odpowiadał swemu przeznaczeniu. W dniu 23 bm. Starostwo zostało przeniesione do nowego lokalu przy ul. Kolejowej Nr 32. Budynek ten wymaga jednak większego remontu. Kosztorys remontu złożono w Wydziale Odbudowy w Urzędzie Wojewódzkim.
b/ Rady Narodowe na terenie powiatu są już całkowicie zorganizowane. Pow. R.N. pierwsze posiedzenie organizacyjne odbyła w dniu 3.XI.br. Powołując wszystkie organy, a na przewodniczącego Rady ob. Ruczko Wacława.
c/ Na terenie powiatu osiadł element wysoce przedsiębiorczy, lecz wojna i specyficzne warunki bytu w pierwszym okresie osiedlenia się w dużym stopniu element ten zanarchizował. Stworzyły psychozę nienasyconej chłonności zdobyczy materialnej. Element w obecnym stadium nieskłonny jest do podporządkowania się zarządzeniom władz. W tym nastawieniu nie stwierdzono podłoża polityczno-reakcyjnego.
d/ Stosunek ludności do Armii Czerwonej wskutek rabunkowej działalności poszczególnych jednostek jest negatywny.
e/ Na terenie powiatu są zorganizowane komórki powiatowe czterech stronnictw politycznych: P.P.R., Stronnictwo Ludowe, Stron. Demokr. i P.P.S.
P.P.R. nie przejawia dotychczas większej działalności ze względu na wakujące stanowisko sekretarza. Nowo-mianowany sekretarz ob. Baczek energicznie zajął się montażem Stronnictwa.
Stron. Ludowe - najbardziej ruchliwe w terenie. Do dnia 25.X.br. liczy 4 koła gminne o łącznej ilości członków 152. Zw. Sam. Chłopskiej organizuje spółdzielnie gminne w szeregu gmin. Zw. Sam. Chl. ma pięć Kół Gminnych o łącznej ilości członków 138. Obecnie praca ich koncentruje się nad objęciem Powiatowej Spółdzielni w Olecku.
Stron. Demokratyczne liczy około 20 członków. Odbyły się już dwa posiedzenia i obecnie opracowuje plan objęcia w swych ramach organizacyjnych całą inteligencję pracującą.
P.P.S. - liczy 32 członków. W miesiącu październiku odbyło się pierwsze posiedzenie organizacyjne.
W miesiącu sprawozdawczym odbyły się dwa posiedzenia międzypartyjnej komisji porozumiewawczej. Pierwsze posiedzenie poświęcone zostało omówieniu zasad współpracy partii politycznych z przedstawicielami Władz Administracji Ogólnej. Drugie uzgodnieniu kandydatur przy obsadzie organów Powiatowej Rady Narodowej.
f/ Na terenie powiatu, oprócz niemców, innych mniejszości narodowych nie ma. Zanotowano kilka rodzin litewskich „repatriantów” zza linii Curzona. Lecz do swojej narodowości nie przyznają się - oświadczają, że są Polacy - trudno im jednak posługiwać się językiem polskim.
Mniejszość narodowa niemiecka liczy na terenie około 1200 osób, która przejawia duże chęci wyjazdu za Odrę. Zdarzają się wypadki, że niemcy składają deklarację o pochodzeniu mazurskim, lecz stwierdzono, że deklaracje składane są celem zabezpieczenia się przed utratą posiadanego mienia.
Odnośnie elementu niemieckiego zdradzającego chęć wyjazdu za Odrę - prowadzi się następującą politykę. Przeprowadza się dokładny rejestr ludności niemieckiej z klasyfikacją na zdolnych i niezdolnych do pracy. Przygotowując grupy transportowe, wysłany zostanie w pierwszej kolejności element niezdolny do pracy.
h/ Jedynie katolicy przejawiają zainteresowanie w organizowaniu życia religijnego na terenie powiatu jak np. organizowaniu parafii, wyświęceniu kościołów katolickich, obsadzaniu probostw itp. Kuria Warmińska powiadomiła o obsadzeniu parafii w Olecku, lecz dotychczas Proboszcz zamianowany parafii nie objął. Inne wyznania nie przejawiają żadnego życia.
i/ Prasa wskutek braku środków lokomocji na tut. teren nie dociera. Brak radia. To powoduje, że ludność jest zupełnie odcięta od wszelkich aktualnych zagadnień polit.społecznych. Działalność Pow. Oddz. Inform. i Propagandy ogranicza się do udziału w lokalnych uroczystościach okolicznościowych i organizowaniu świetlic. Ta ostatnia czynność przeważnie jest w stadium organizacyjnym.
j/ Związki zawodowe na terenie powiatu są w stadium organizacyjnym.
2. Stan bezpieczeństwa.
a i b/ Opuszczenie powiatu przez oddziały Armii Czerwonej w znacznym stopniu wpłynęło na ustabilizowanie się stanu bezpieczeństwa. Zachodzą jedynie wypadki bójek i kradzieży spowodowanych przez miejscowy element.
c/ Działalność tajnych organizacji nie stwierdzono.
d/ Współpraca z Organami Bezpieczeństwa i Mil. Obywatelskiej układa się pozytywnie. Wobec zmiany na stanowisku Komendanta Pow. M.O. zapowiada się reorganizacja tego odcinka.
3. Sytuacja gospodarcza.
a/ Sytuacja aprowizacyjna ludności bezrolnej w dalszym ciągu jest ciężka. Przydział na kartki jest bardzo słaby. Mięsa i tłuszczu brak. Minimalnie ratuje sytuację dostawa ryb z terenu powiatu. Kontyngent mleczny dotychczas zupełnie nie był realizowany. Obecnie jest w stadium organizacyjnym. Wszystkie mleczarnie i sprzęt mleczarski rozszabrowany.
b/ Wolny rynek prawie nie istnieje, a brak komunikacji stwarza ciężką sytuację.
c/ Oddział „Społem” rozpoczyna pracę. Spółdzielnia miejscowa z braku sił fachowych nie może wyjść ze stadium organizacji. W skutek tego cierpi stan aprowizacyjny.
d/ Odczuwa się silny brak rąk roboczych tak w mieście - jak w terenie, a szczególnie rzemieślników. Niemców zdolnych do pracy jest bardzo mało.
e/ Miasto i powiat może zaspokoić duże zapotrzebowanie na mieszkania. Domy jednak są zniszczone przez szabrownictwo - wymagają remontu.
f/ Wobec rozsiewanych pogłosek, że tereny nowo przyłączone zostaną całkowicie zwolnione od świadczeń rzeczowych - realizacja świadczeń stała na martwym punkcie. Po stwierdzeniu jednak katastrofalnego stanu kraju pod względem aprowizacyjnym nowo przyłączone tereny podjęły solidarnie akcję świadczeń rzeczowych w/g swych możliwości. Podjęta została planowa akcja uświadamiająca przez Władze Administracji Ogólnej, Stronnictwa Polityczne, Organizacje Społeczne i Zawodowe. Akcja ta znalazła oddźwięk w terenie. W ciągu ostatniej dziesięciodniówki wpływy na poszczególnych gminnych punktach zsypu przekroczyły wyznaczoną na nasz powiat normę 50 ton. Akcja trwa.
g/ Związki Samorządowe w dalszym ciągu nie rozporządzają własną gotówką. Utrzymują się wyłącznie z dotacji Wydz. Sam. Urzędu Wojewódzkiego. Przystępują do układania preliminarzy budżetowych. W obsadzie gmin odczuwa się dotkliwy brak sił fachowych.
h/ Brak stałego transportu paraliżuje wszelkie plany tak pod względem administracyjnym jak i gospodarczym.
i/ Akcja siewna dobiegła końca. Ogółem zasiano w powiecie zbóż ozimych 3200 ha. Brak zwierzęcej siły pociągowej, niedostateczna ilość traktorów, brak wykwalifikowanej obsługi traktorów i materiałów pędnych w Białostockiej Bazie sparaliżowały możliwości większych osiągnięć.
j/ Referat wojskowy świeżo zorganizowany. Obecnie przeprowadza rejestracje osób uprawnionych do pobierania zasiłków wojskowych.
4. Akcja przesiedleńcza.
a/ Komitety przesiedleńcze dotychczas organizowane nie były.
b/ Akcja pomocy dla repatriantów i przesiedleńców wyrażała się: w udzieleniu pożyczek przez Państwowy Bank Rolny na sumę 150.000 zł. i w udzieleniu mieszkań i wyżywieniu na Punkcie Etapowym P.U.R. dla 170 osób.
c/ W/g danych Powiatowego Oddziału P.U.R. w Olecku od początku akcji osiedleńczej do dnia 20.X.br. osadzono na terenie powiatu i miasta rodzin 2255 tj. 9643 osób. Obsadzono obiektów mieszkalnych 1889, gospodarczych 5667.
5. Różne.
Jedna z najpilniejszych zadań obok świadczeń rzeczowych jest sprawa uruchomienia wodociągów i kanalizacji. Wobec nadchodzących mrozów podjęte w ostrym tempie prace dobiegają pomyślnie końca. Brak sił fachowych hamuje podjęcie najpilniejszych inwestycji oraz zabezpieczenia obiektów przemysłowych i budynków mieszkalnych.
Część II.
1/ Ochotnicza straż pożarna jest w stadium organizacyjnym.
2 i 3/ Wszystkie referaty w Starostwie są w stadium kompletowania obsady personalnej i organizacji pracy.
Część III.
Okólniki w sprawie planowego zagospodarowania powiatu, w sprawie walki z szabrownictwem.
Zjazd - Wójtów, sekretarzy i Komendantów Posterunków M.O. przy współudziale partii politycznych, delegacji Związków, Urzędów oraz Organizacji Społecznych poświęcony świadczeniom rzeczowym i drugi zjazd w takim składzie poświęcony akcji rejestracji poborowych.
Zjazd Wójtów, podwójcich, sołtysów i podsołtysów celem zaprzysiężenia, wzmożenia akcji świadczeń rzeczowych oraz ustalenia zasad pracy na terenie nowo odzyskanym.